Het verhaal van de wijnstok Woeste Wijngronden

Het verhaal van de wijnstok

20 mei 2022

Het verhaal van jouw glaasje wijn begint natuurlijk in de wijngaard en de wijnstok waaraan de druif groeit. En wat blijkt: de druiven groeien niet zomaar. Het vergt jaarrond werk en een flinke dosis passie en vakmanschap. Precies dát waar alle agrarische ondernemers voor staan. Een flink risico lopen ze ook, want ook de grilligheid van de natuur is een cruciaal onderdeel. In deze blog een klein voorproefje over het verhaal van de wijnstok. Er is zoveel meer te vertellen over de onderstam, grondbewerking, de oogst en nog veel meer. In deze blog de aftrap!


De wijnstok: één van de kostbaarste bezitten

Druiven oogsten kun je zeker niet van de één op andere dag. Wanneer je besluit een wijngaard te beginnen, moet je nog even geduld hebben voordat je druiven kunt oogsten om wijn van te maken. De 1e jaren groeit de wijnstok wel, maar zijn er of niet genoeg druiven. Wijnstokken dragen namelijk pas na ongeveer 4 jaar vrucht. Als de stok tussen de 10 en 30 jaar oud is, is deze op z’n best. Daarna concentreert de sap in druiven.

Een oudere wijnstok heeft daardoor een lagere opbrengst, maar ook een steeds betere en bijzondere smaak van de wijn. Want wijsheid komt ook bij wijnstokken met de jaren. Oudere wijnstokken hebben zich al jaren moeten aanpassen aan allerlei weersomstandigheden. Van fikse hagel, tot droogte en van stortregens tot vervelende schimmels. Hun wortels zijn daardoor gewend steeds andere voedingsstoffen uit de bodem te halen. Dit maakt dat de smaak complexer (en dus interessanter) in verhouding tot jonge wijnstokken.

Na 40 jaar neemt de opbrengst van de wijnstok echt af. Om een rendabele wijngaard te draaien, nemen wijnboeren daarom op een gegeven moment afscheid van de wijnstokken. Vanuit de wijnboer gezien een logische keuze, maar voor de wijngek ook jammer: hiermee verdwijnen dus soms bijzondere druivenrassen. Hoe dan ook: een wijnstok kan dus een kostbaar bezit zijn!


Wijnweetje

Een wijnstok kan gemiddeld 50 jaar oud worden, al worden ze ook 100 jaar. Het schijnt dat de oudste levende wijnstok ter wereld maar liefst 450 jaar oud is. Bizar toch.

Het werk aan de wijnstokken

Een wijngaard run je niet zomaar. Passie, vakmanschap, kennis en ervaring zijn nodig om een succesvolle wijngaard te runnen. Én een dosis ondernemerschap en lef niet te vergeten! Een belangrijk onderdeel van een wijngaard is de grondbewerking. Compleet afhankelijk van de regio waar de druiven worden gekweekt, worden er meststoffen gestrooid, wordt er geploegd en natuurlijk flink gesnoeid. Het werk in de wijngaard staat dus nooit stil en afwisselend is het zeker. Ieder seizoen vraagt om ander arbeid.

  • In de winter zijn de wijnstokken in een soort winterslaap. De sapstroom ligt volledig stil waardoor de wijnboer dan de wijnstokken snoeit. hoe vruchtbaarder de stok, hoe verder ze deze terugsnoeien. Het uitgangspunt is: hoe kouder, hoe beter de oogst. Maar ook weer niet te koud, want de sap in de stam mag niet bevriezen.
  • In de lente, zodra het kwik ongeveer 10 graden bereikt, komen de sapstromen op gang, en gaan de wijnstokken ‘huilen’. Ook komen er knoppen en er nieuwe scheuten (aftakkingen). Krijgt de wijnboer nachtvorst? Dan zie je overal beregeningsinstallaties. De druppels zorgen ervoor dat de druppels bevriezen in plaats van de knoppen. Belangrijk dus voor de hoeveelheid oogst!
  • Op het einde van de lente / begin van de zomer krijgen de wijnstokken hun groene bladeren. De kleine bloemen vormen een tros en uit de bevruchte bloemetjes ontstaan druiven. Een spannend moment voor de wijnboer, want hij krijgt een beeld van z’n oogst. Ook in deze periode wordt er gesnoeid. Omdat je wilt dat de plant alle energie steekt in de druiven, snoei je de extra takken weg. Over het verwijderen van bladeren hanteren de boeren verschillende theorieën: de één verwijdert alle bladeren zodat het zonlicht op de druiven komt. De ander laat wat bladeren achter zodat de druiven niet verbranden.
  • En daar komt de zomer! Een goede dosis zon doet de druiven groeien. Het suikergehalte wordt hoger, en het gehalte zuur lager. Ook wordt de schil dunner. Belangrijk is om een goede balans te vinden tussen de hoeveelheid trossen. Heb je teveel trossen aan je wijnstok, dan verdeelt de plant haar energie over alle trossen. Er komen dan te veel kleine trossen waardoor de oogst niet optimaal is. Wijnboeren snoeien dus regelmatig trossen weg om een aantal trossen optimaal te laten groeien. Een kleine opbrengst misschien, maar vaak wel juist de kwaliteitswijn. In deze periode beginnen de druiven ook wat te verkleuren: van groen naar lichtgeel of rood/donkerblauw.
  • De oogst! Ongeveer 100 dagen na de bevruchting is de druif klaar om geplukt te worden. Dit lijkt een rekensommetje, maar niets is minder waar. Het komt echt heel nauw en wijnboeren houden 24/7 het weer in de gaten. De druiven moeten rijp zijn, maar niet overrijp. Wachten dus tot het ‘moment suprême’. Tot slot gaat de wijnstok in de herfst weer in de winterslaap. De bladeren vallen af.


De risico’s van de natuur en de wijngaard

Het beheren van een wijngaard is een kunst op zich. Je moet namelijk om gaan met de onvoorspelbaarheid van de natuur. En dat is nogal een grote onvoorspelbare factor: In de 2e helft van de 19e eeuw is vanuit Amerika de druifluis meegekomen op wijnstokken. Dit monstertje van maar 1 mm groot verwoeste bijna alle Europa wijngaarden (!). Na een aantal jaren onderzoek bleek dat het door het luisje werd veroorzaakt. De oplossing bleek uiteindelijk Amerikaanse onderstokken. Deze waren namelijk resistent tegen het luisje. De oplossing was dus het enten van wijnstokken op deze Amerikaanse onderstokken. Omdat het meer dan 20 jaar heeft geduurd voordat ze een oplossing vonden, gingen wijnhuizen massaal failliet.

Zo zie je maar dat de natuur haar eigen gang gaat. Zo lopen wijnboeren ook het risico op een slechte bevruchting in de wijngaard. Bijvoorbeeld doordat het teveel regent, te heet is, of teveel waait. Een ander risico is bevriezing: je wilt een koude winter zodat je een goede oogst hebt. Maar als het te koud is, loop je het risico dat de sap in stam bevriest waardoor het sap de vruchten niet bereikt. Deze vallen dan af. Ook onvoorspelbaar weer is een groot risico. Denk hierbij aan flinke hagelbuien waardoor je druiven beschadigen, droogte waardoor ze niet kunnen groeien of extra hitte.


De wijnstokken van de Reestlandhoeve

Iedere wijnboer gaat compleet anders om met de invloeden van de natuur. Uiteraard zijn dit de verschillen in wijnen waarbij de druiven zijn gekweekt op gangbare, biologische of biodynamische wijze. Waarbij de ene wijnboer zweert bij het gebruiken van bestrijdingsmiddelen, past de Reestlandhoeve ook andere bijzondere methodes toe. Zo vertelde eigenaar John Huisman tijdens ons onverwachte bezoekje in maart 2022 over de uitdagingen die zij kenden in hun wijngaard. In 2003 gingen de eerste wijnstokken de grond, met name de Solaris en de Regent. Wilma, de vrouw van John, kwam via haar werk in de homeopathie op het idee van klassieke muziek in de wijngaard. In 2015 klonk voor het eerst muziek in de wijngaard. Dit maakte dat de opbrengst in het eerste jaar van 600 naar 1000 liter groeide en in de jaren daarna verder groeide naar 4000 liter.  Het idee is dat de muziek de celwanden van de plant versterkt en zich zo beter kunnen weren tegen ziektes. Zomaar een theorie? Nee hoor, wetenschappelijk bewezen zelfs! Al zal de sceptici onder de wijnboeren absoluut hun vraagtekens zetten.

Er gebeurt dus nogal wat voordat de druiven geoogst kunnen worden en jij kunt genieten van een heerlijk glaasje wijn. Jarenlange investeringen gaan vooraf en wijnboeren steken al hun vakmanschap en energie in de wijngaarden. Passie voor het vak dus! Prachtig om te zien.



Brandend benieuwd naar meer?